Xukun xiiso aan u qabo uma soo laabane, xilka baan iska ridayaa!
PenSomalia – Guuleed waa gaban aan Garaabada afka ka qaadin habeen iyo maalin. Wuxuu ku koray agoonnimo. Aabbihii wuxuu ku geeriyooday dagaalladii sokeeye, oo xabbad wiifto ah ayaa ku dhacday. Ma jecla inuu dalka ka tago, oo wuxuu aad ula yaabaa dhallinta uu dhoofku ku waasheen.
WALI ma ahan iyo WADAAD, haddana, intaa waa riyoodaa, oo indhaha hadduu is galiyo, wax un baa u muuqda. Inta badan haba u badnaadeen xanuun iyo xumaane, haddana, mararka qaar ayuu wanaag iyo same arkaa, oo nolosha ayaa labadaa u dhaxaysa.
Maalintii ugu farxadda badneed, waa maalinta isagoo canku u taqsiiman yahay, uu ka maqlay cod baayihe Masjid, uu agtiisa marayey wadaad leh:
“RIYADU waa WAXYIGA qayb ka mid ah!”. Af labadii ayuu dhawaaqay, oo yiri:
“Inaan NABI noqdo ayaan ku sigtay!” Isagoo ka raadraacaya in Nebiga keliya loo waxyoodo. Misna wuxuu yiri:
“Mise, hadda ayaanba ahay, waanan is ogayane” isagoo ku cabbiraya riyooyinikiisa faraha badan. Isagoo is qancinaya ayuu sii raacshay:
“Malaha da’deeda baanan gaarin NEBINNIMADA!”.
Sida maalmahan riyo iyo loogu oon qabay qalbi daalacasho inuu ogaa in kalaba, ee haddana, waa kan shalay galab oo dhan sidii uu Garaabada u laqlaqayey, habeenka barkiisa horena u daaqayey, xilli dambe dhinaca dhulka dhigay, isaga ood jiifkiisa mooddid “Dameer baqtiyey!” oo ilina u xiran tahay midna u furan tahay ama inuu indha guluub ama nal ah leeyahay.
Guuleed inta badan wuxuu la sheekaystaa oday uu ka shaxaado Garaabada Jaadka, oo la yiraa; Aw Raage, oo dhaqan iyo dad yaqaan ah, balse, ay jaalle ku yihiin cagaarsiga, inta badanna wax ka kororsada, maadaama uu waayo arag yahay. Aw Raage, siyaasi ma ahan, haddana, kama marra, oo intaa wuxuu ka sheekeeyaa iyada uun, sidii inuu ajar iyo ka helayo abaal, ay ka waayeen kuwa ku dhexjira.
Xilligii uu soo kici jiray ka hor ayuu maanta soo kacay. Dabuub iyo bargo’ midna ma ahan, gaajana ma soo kicin. Isagoo liicaya, oon lugta dhulka la heli karin ayuu wuxuu soo abbaaray saldhiggii ay isagu iman jireen Aw Raage. Markii uu Guuleed oo agfariistay Aw Raage, oo uu la joogay oday kale, oo muran iyo jaqjaq badan, ayaa waxa odaygii uu durba Guuleed ku yiri:
“War maxaa ku helay, oo aad ugu socotay, sidii gabar la guday ama awr baxsi badan, oo la qabbirey?” Guuleed, oo ewelba xalay xilli dambe seexday, haddana, aan hurdo fiican seexan, iminkana, ay gaajo hayso, walaacna ku abuuran yahay, ayaa isaga oon u warcelin odaygii ka hinqaday meeshii uu fariistay. Markii uu sii istaagayey, ayaa waxaa garabka ka qabtay Aw Raage, oo ku yiri:
“Ii fariiso, kani waa naga tagayaaye!” Guuleed, oo foorara, ayaa ku yiri:
“Maya, kan agjooggiisa ewelba ma jeclayn, maantana ma xammili karo, ee iga daa, cirrada ayaan ku xushmaynayaa, ee yuusan war na kala gaarine!”. Odaygii kale, ayaa is dareensaday, illeyn “Kor Waayeel, waa wada indhee” oo ku yiri labadoodii:
“Anigu waan idin dhaafaye, bal waxa dhafriyey wiilka weydii Oday Raage”.
Markii uu Guuleed hubsaday in odaygii muqiisii libray ayuu Aw Raage ku yiri:
“Ma hadli karo, gaajo ka sokow, wax aan xalay arkay ayaanan la hadli karin” Aw Raage oo cabsi ay gashay ayaa ku yiri:
“Marka hore horta wax cun, ka dib, isku day inaad hadasho” Guuleed ayaa ku yiri Aw Raage:
“Maanta wax badan iyo wax culus toona ma cuni karo, oo waa ogtahay, raashin la iima tilmaamee, cunta fudud oo yar uun ii dalab adoo raalli, kuna mahadsan”. Guuleed waxaa loo keenay Sanbuus, Bur iyo Shaah Garow (giir caddaad/baraa girix) ah sida uu jecel jeclaa.
Sanbuuskii iyo Burkii ayuu isku goostay, mise wuxuu billaabay inuu ku hingado. Inta badan Guuleed ma ahayn dadka cunto qaashada xun, 20jir iyo da’dii aan xeerada lala gali jirinna waa ku jiraa, Aw Raagana kuma ogayn, markaa ayuu ku yiri:
“Inta aad ka cuni karto ka cun, oo ha isku dhibin hana isku dilin, haddii aadan cuni karin ama aadan awood iyo amiteet u hayn”. Guuleed ayaa ku yiri:
“Labadan si aan ku dhammeeyaba waa inaan dhammeeyaa, si aan wixii aan xalay arkay kuugu sheego, inta kalaba yeelkeedee iyo “Adaa dhaamee dhammee” anoo hirgalaya” markaa baa Aw Raage ku yiri:
“Haye, haye, isku day bal inaad billowdo. Waan kuu jeedaa, xoogaa waad soo dhiirranaysaaye. Ma cuntadaa mise jawiga ayaa caadi kuu soo noqonaya, oo riyada ayaa kaa qastay mise wax kale oo aad xalay aragtay!”.
Guuleed ood mooddo inuu wax gaar ah ka baqayo, oo takaradhabasho aan lagu aqoon iyo ay ku jirto meelo fiirfiirin ayaa Aw Raage ku yiri:
“Horta wax badan ayaad riyo badane i tiriye, taan xalay arkaan haddaan kuu sheego, waxaan ka baqaa, inaad NSS inu noqoto iyo dabagal! Maxaa yeelay, gebi ahaan, waa lid iyo lur, aan lahayn ladnaan, haddii aan laciifnimo ligan lagu loollamayn!” Aw Raage, ayaa isaga oo Guuleed la yaabban cabsida intan la eg, ee uu riyo uu ku riyooday ula baqayo ku yiri:
“Wiil yahow, NSS markii wax lagu dulmi jiray haddii aanan noqon, loona noqon jiray in wax lagu dulmo uun, maanta oo si walba wax loo dulmo, maxaad taa iila aadday? Waxaan filaa inaad iga taqaan in kugu filane, mirrigmirrigta ma ahane, sheekada hore u gal, oo muraadka i deeqsee, adoon marmarin.” Guuleed ayaa qosol yar ku dhuftay, oo yiri:
“Deeqsinnimada iyo dadnimada ka sokow, runta ayaan kugu jeclahay, balse, afeeftu wax kale ma ahayne, haddiiba saraakiishii ciidanka, maamulayaashii degmooyinka iyo xildhibaannadii la iska xiranayo, anigu xaggeen joogaa ayey kula tahay? War iyo dhammaan, sheekadu waxay u dhacday sidan:
Sida aad ogtahay inta badan riyooyinkaygu xumaan dirireed ama dareemeed –anoo dhoocil la rafanaya- ayey ahaan jirtay iyo marmar dhif ah, oo aan same arki jiray, middase aan xalay arkay, waxay eheed wax aan anigu la yaabay, heer aan hurdadii ku laaban waayo, oo sas iyo salal ayaan ka qaaday!
Ma ahan in wax laga naxo ama laga yaabo ay leheed, ee qaabka, qofafka ku jiray iyo qaddiyadaha laga wada hadlay ayaan qaadan waayey. Ma ahayn inaysan hore u dhicin ama marar badan dhicin, haddana, aniga tani, si gaar ah ayey ii taabatay”.
Guuleed inta uusan billaabin ka sheekaynta riyadii, ayuu wuxuu ku daahfuray afarraydan, oo yiri:
“Xalay baan riyoodoo
Ruuxaani ii timid
Lay rarey cirkaa sare
Raggaad wada taqaanniyo
Arkay niman raajaalo
Ra’iiskeenna Cumariyo
Raxan wada wasiirra ah
Xasan iyo raggiisii
Rafaad badanna waa jiray
Rayn raynna lama qabin
Roob waa la sugayaa
Rajaa weli inoo maqan
Ruux lahaana waa jiray!”
Markaa ka dib, ayuu Guuleed yiri:
“Riyadu waxay ku saabsan tahay Ina Sharmarke iyo…” intaa marka uu Guuleed yiri, ayaa waxaa hadalkii ka dhexgalay Aw Raage, oo yiri:
“Riyadu ma siyaasad ayeyba ku saaban tahay? Mar haddaad tiri Ina Sharmarke wax kale ma noqon kartee!” oo inta is celin waayey farxad awgeed, ku yiri:
“Guuleed, amaad qof kale u sheegtay horteey?” Una raacshay:
“Nabee, haddaad qof kale u sheegtay waa kala dhimmanaynaa. Waa ogtahay, inaan siyaasadda aad u xiiseeyo, qof aan aniga ahayn, ma rabo inuu ka sheekeeyo dhacdadan. Hadda ayeyba ii muuqataa xiisaheeda, ee ii wad sheekada, yaanan kaa qaasine, anna iska qasine!” Guuleed ayaa ku yiri Aw Raage:
“Waligaaba marka aad Siyaasad maqasho waa bururi jirtaye! I dhagayso horta, aan sheekada daba iyo illaa dacal kaaga sheekeeyee, xiiso dambe inay kugu qabato iyo in kale” oo waliba u raacshay:
“Aw Raagoow, waxaan ka baqaa inaad Siyaasadda dhanba ka salguurto, ee hadhaw aniga ha igu eedin.” Intaa ka dib, ayaa Guuleed ku laabtay ka sheekaynta riyadii oo yiri:
“RW Ina Shamrmarke, ayaa waxaa waraysi ugu yimid Wiil dhuuban, oo indha godan, daan dilan, ilka dabar ku leh, oo foodi u jiran tahay, xiran shaar holof holof ah, oo ka weyn, surweel luga midabbbo leh, inta sarana ka ah boorboor, oo ka dhacdhacaya, indha gashi madaw ee qorraxceliye ahina u xiran yahay.
Markii uu albaabka ka soo galay, ayaa waxaa indhaha ku dhuftay Ina Sharmarke oo yiri;
“Kanna muxuu ahaa? Ma waardiyeyaasha ayuu ku soo biiray, horayba uma arage?” markaa baa lagu yiri:
“Waa wariyihii aad la ballansaneed, ee aad sugaysay!”
“Haa, soo gudub, oo hore u soo dhaaf” ayuu ku yiri. Ina Shamrmarke isagoo damcay inuu sare isu taago, i uu u gacanqaado, ayaa wariyihii isagoo rukuucsan ku tagay RW oo ku yiri:
“Sayiddii, iska fadhi anaa kaa fudude!” markaa baa Ina Sharmarke ku yiri:
“Ma daacad bay kaa tahay mise wax baad iigu qarinaysaa?” Markaa buu ku iri:
“Ma kula tahay inaan wax kuu qarin karo ama la iigu kaa soo diray taa. Waxa la iigu kaa soo xulay, ee aad adna ii soo dalbatay wuxuu ahaa inaan ahay laabxaarre aan xeel aqoon iyo xaraf leexin!” markaa ka dib, ayaa Ina Sharmarke yiri:
“Horta kaalay wariyeyaashu miyeysan labbiska iyo qaabkasan ee dharka loo xirto aqoon, waa kuwa aad wada mooddo DHOORREYAALE?”
Wiilkii TVga ka socday, ayaa yiri:
“Oo yaa naga labbis qurxan! Anigan aad i arkee, saacad baa la ii labbisayey, sidii inan aroosoo la aqalgaynayo ama la galbinayo, adna ma sidan ayaad leedahay? Anaguna waxaan is weydiinnaa, qofku marka uu bilo ama sanado qurbaha soo joogo, waxa uu mar walba u dhaliilo waxa dalka ka jira!”
Ina Sharmarke, ayaa ku yiri:
“Horta, Sayid hal nin baa Soomaali laga yiraa, waana Sayid Maxamad Cabdille Xasan, ee anigu RW ayaan ahay. Midda kale, anigu illaa hadda inay magac u tahay iyo inay naynaas u tahay maba kala ogi, haddana, isaga ayaan u aqaan, ee halkaa ka daa.
Ta kale, aniga ayaantaan XALWEYSTE ayey iila bexeen, mase oga, anigu XALWWADDA waa ku faanaa, waliba waxaan ugu jeclahay Xalwada Xaaji Ciise, maxaa yeelay, anigu ciyaal xaafad iyo Xamar baan ahay. Dadka eraygaa ku celcelinayana, waa reer gobol iyo dhashii geeljirrada, ee aan magaalo iyo macaankeed waxba ka aqoon! Haddana, aan gudagalno waraysiga, oo iga boobsii, waxaa ii sugaya wufuud badan oo caalami iyo cayayaan isugu jiree!”.
Inta aan waraysigii billaaban, asii la isu diyaarshay, oo la is horfadhiyo, ayaa waxaa iridda ka soo galay, nin dheer oo madaw, oo maahsan, canka taqsiin ugu jirto, oo afku cagaaran yahay, oo leh:
“Waraa hee, waa ku sidee, saacad baa irridda nalagu celinayee, ma sidan baad rabtaa inaad kalsooni ku hesho, oo waliba uu Jaadkii igu bargo’ay?!” halkaa baa waxaa maslaxad iyo lagu galay baryid Xildhibaan, oo inta kun dollar oo kaash ah farta laga saaray, lagu yiri:
“Waan isu dambaynaynaa, ee canuggan aan iska diree, ii soo laabo, waxba naga hallaabi maayaanaa!” Xildhibaankii isagoo is caraysiinayaa, niyaddase ka qoslaya, ayuu kadinkii ka dagay. Dhibka jira, illinka baas lama xiri karo, oo meesha waxaa tuban Ugaandhiiskii AMISOM, oo ma ahan qol ama xafiis qof gaar ah leeyahay.
Waraysigii ayaa billow, oo ammaan iyo wuxuu afka saaray wariyihii nacamlayn, uu leeyahay:
“Marka hore waan kuu hambalyeynayaa, waxaad tahay shaqsi siyaasadda si fiican uga soo muuqday. Waxaa tahay qofkii ugu horreeyey ee xilka RW laba mar qabtay!”.
Aw Raage, ayaa ku yiri Guuleed;
“War wariye ku sheeggu badawsanaa, oo jaahilsanaa! Waa maxay sida iyo waxa uu ku hadlaa?” markaa ayaa Guuleed, oo aan da’ ahaan ka weynayn, balse, garaadkiisu iyo ogaalkiisu ka weyn yihiin da’diisa ugu sharraxay Aw Raage; in wariyuhu yahay nin aad uga damman Sooyaalka dhigan. Wuxuu ku gu’ iyo garaad yahay 1991kii, oo wuxuu u haystaa in wax walba ay billowdeen 1991kii iyo waxii ka dambeeyey. Xita haddaad weydiiso; “Goormaa Soomaaliya gobonnimada qaadatey?” Wuxuu ku sheegi 1990kii. Waa siday la tahaye, maba oga inay Soomaaliya jiraan rag dhawr jeer soo qabtay xilkan RW.
Dabadeed, waxaa la gudagalay weydiimihii, oo badankood noqday, sidii Digri Salaantii Dariiqooyinka oo kale, haddii aysan ba ka darrayn. Markii uu waraysigii dhammaaday, oo muuqaalduubtii iyo la damiyey codqabtihii, ayaa Ina Sharmarke, inta qosol ku duftay yiri:
“Anigu sidan baan ku jeclahay wariyaha Soomaaliga ah, maxaa yeelay, maba ku weydiinayo, wax muhim ah iyo su’aal adag toona!” una raaciyey:
“Anigu ma kuu sheegaa weydiimaha ay eheed, inaad i weydiiso, asii aadan i weydiin, bulshada Soomaaliyeedna u oon qabtay?”.
Wiilkii oo is qaadqaadaya, isuna haystay inuu wax walba iyo weydiiyey dheeraad, ayaa yiri:
“Soo sheeg, wax aanan ku weydiin ee ay ahayd inaan ku weydiiyo. Ma filayo inuu jiro mawduuc aanan wax kaa weydiin, haddana, inaan ku dhagaysto waan rabaa.” Ina Sharmarke ayaa ku yiri:
“Horta ma i weydisay, waxa aan u soo laabtay iyo sababta la iiga dhigay mar kale RW?” markaa ayuu sharraxadaad u galay, inuu u bayaansho ahmiyadda ay leedahay, oo dabcan aysan isaga u lahayn iyo Soomaali, balse, ay dad kale u leedahay. Wuxuu kaloo ku yiri;
“Maxaadan ii weydiin, kaalintii aan ku lahaa IIBINTA BADDA SOOMAALIYA, SEDBURINTA, BEELAYSIGA iyo DHISMAHA MAAMULKA JUBBA, AAS AASKA XISBIGII NAYROOBI, ee DUUDSI IYO DANEYSTE?” oo hadalkii dhan ugu soo gaabshay, isagoo aad mooddo inuu ku jeesjeesayo:
“Anigu Xukun xiiso aan u qabo uma soo laabane, xilka baan iska ridayaa!” markaa buu wiilkii ku yiri:
“Oo maxaad ka waddaa?” Ina Shamrmarkana ku yiri;
“Waxaan u imid, oo aan u soo laabtay, laba arrin, oo kala ah;
(1) In aan sii dhammaystiro IIBINTA BADDA, ee aan hore u billaabay, qabyana aan uga tagay, ee aan meel fiican gaarin ama aan hore u socon. Waliba kalkan waxaan ku sii daraa koofurta fog in aan Kenyo raaciyo. Micnaha Maamulka Jubba, ee Kismaayo xarunta u tahay inaan ku daro Kenya, maxaa yeelay, haddaba, waxaa haysta Kenya, oo telefoonka aad Nayroobi ka soo qaadato, waxaad ku isticmaalee illaa Afmadaw, marka waa inaan u sharciyeeyaa.
(2) In aan maamulka beesha gaarsiiyo dawlad madax bannaan, maadama ay hadda DAWLAD tahay, horana aan ugu saxiixay heshiiskii Gaalkacyo ee aan ku siiyey 25% deeqaha waxbarasho ee Soomaalida la siiyo. Marka waxaa aan u soo laabtay labadaa ayaa ugu muhimsan. Dabcan dhaqaale aruursi iyo waxoogaa jeebcelin ahna kama marra.”.
Aw Raage, ayaa sheekadii u dhexgaliyay Guuleed qisadan iyo sheekadan oo ku yiri:
“Waa halkii uu ka yiri, ninka xabsiga la keenay, ee ugu yimid maxaabiis xatooyo shilimaad iyo lagu soo xiray tuugannimo yaryar, ee aan naf iyo lahayn nuxur, isna geel dhicid iyo dad dilid loo soo xiray, ee yiri;
Uur weynta Geeliyo dadkaan, Anafa gooyaaye
Ma oggoli in laygu agxiro, Uus xabaallada’e”
Saa Guuleed ku yiri:
“Waa taa hawraarta iyo murtida aan kugu aqaannay, ku mahadsanid ii faa’iidaynta aad iigu deeqday.”
Wiilkii wariyaha ahaa oo indhaha taagtaagayaa, ayaa qolkii halhaleel uga baxay, isagoo niyadda iska leh:
“War ma ka daacad baa mise anuu igu dheelayaa?” “Mid ay tahayba hadal nin weyn ma ahan!” ayuu sii raaciyey, illeyn isagu wali daacadnimada ka sokow, ogaal la’aan iyo waxaa haya aqoon yari, ay u dheer tahay, inuusan lahayn dhaqan naqdin iyo ku dhisan dhaliilid ka fog caay iyo af la gaaddee.
Isla albaabka ayuu wuxuu kula kulmay koox sitada dhar aad mooddo inuu hal Harqaan u tolow, oo muuqaal ahaan isu eg, haba kala duwanaadeene, dhinaca buurnida iyo gaadabalaxoowga. Mid ka mida ayaa yiri:
“Wariye miyaadan waxba na weydiinayn?”. Wariyaha ayaa faray wiilkii muuqduubaha inuu dib u rakibto agabkiisa, markaa ka dib ayuu weydiiyey:
“Maxaad ka qabataa xafiiskan?”. Kuma daahin jawaabtee wuxuu u sheegay, inay yihiin harka RW, oo aan ka harin habeen iyo maalin. Haddana kii garab taagnaa ayuu weydiiyey, iyadoo magacii hore maankiisa ka degi la’ yahay. Wuxuu ugu hal celiyey:
“Jaakadda RW”. Ka dib ayuu saf ka maray, waxaana uu la kulmay raga kala ah: Koofida RW, Bakooradda RW, Kabaha RW iwm. Ugu dambayn wuxuu la kulmay ninkii ugu gaabnaa oo dhawr jeer ka hor uu RW ku arkay markaasuu ku yiri:
“Adiguna?” Markaasuu ugu war celiyey:
“Makarafoonka ama codbaahiyaha RW”.
Wariyihii oo la fajacsanaa arrintii uu kala kulmay RW, ayaa waxaa illowsiiyey middii ka dambaysay, ee uu kala kulmay raggii taagtaanna illinka xafiiska, wuxuuna markay baabuurkii fuuleen, yiri:
“Haddiiba intan oo dhan RW dad u yihiin, Madaxweynaha bal ka warrama?” Muuqduubihii ayaa soo booday oo yiri:
“Aigaa maalin hore wax ka soo duuboo, isaga saddex saddax iyo laba laba ayuu u haystaa dadka noocan ah!”.
Aw Raage, sheekada wuxuu ula socdaa, sidii in uu dhagaynayo darsi Quraana, tafsiir ama wacdi wadaad aftahanihi marinayo. Oogadiisa meel nuuxsanaysa ma lahan, oo wuxuu u hogan yahay sidii in la yiri; ha is dhaqaajin marna, ama Askari digtoonoow la galiyey.
Aw Raage ayaa Guuleed weydiiyey:
“Oo kaalay riyada wali kuma dhex arko xerta Xabishada iyo gobollada ay haysatee, sida maamulka Baydhaba, Beledweyn, Galguduude, maxaa dhacay? Maxaad Kenya iyo qoladaa kaliya xoogga u saartay?” Guuleed ayaa ku iri:
“Ma anaa u qasday, riyadu iyadaa timide. Waa halkii uu Abwaan Gaarriye ku maansooday;
“Waxaruhu sidaan qabo
Weligoodba qoorqabad
Biyo kuma qurquriyaan;
Anna qiiro mooyee
Qasab kuma balweyn karo!”
Balse, wixii ay yihiin ba adaa sheegay, oo warka haddii wax ka dhimmanaayeen ku daray, ee riyadii halkaa bay ku dhammaatay.”
Aw Raage, ayaa Guuleed ku yiri:
“Na wad, waa isla soo qadaynaynaaye, oo gurigayga ayaan ka soo cuntaynaynaaye. Maanta abaalmarin xooggan ayaad mutaysatay. Qadada ka dibna anaa Qaadkaaga qaba, waliba galabta Marduuf iyo ka badan ayaan kuu qaadayaa, oo Garaabo iyo laamo rifan midna qaadan maysid.”
Guuleed waa iiddiisoo qado iyo qaad ayuu isla helaye, wuxuu niyadda iska yiri;
“Igu fiicnaa leheedaa, inaan habeen walba riyadan Aw Raage uu jecel yahay aan ku riyoodo, saa quraac, qado iyo qaad ayaan ka dhergi lahaaye!”.
Dhammaad.
Leave a comment
No comments yet.
.JPG)
Politics Somalia 
Leave a comment